Post traumatische groei

Het is tijd om onszelf te helen.

Iedereen heeft wel al gehoord van posttraumatische stress (PTSS, Post Traumatische Stress Stoornis), de negatieve fysieke en emotionele gevolgen van traumatische ervaringen. Er bestaat echter ook een andere kant aan trauma: post traumatische groei (PTG). Laat ons op zijn minst daar ook aandacht voor hebben en balans brengen in onze kijk op trauma.

Trauma kan zich in verschillende vormen aandienen. Een traumatiserende ervaring hoeft niet per se iets heel ergs, heel groots te zijn. Het kan ook een beschamend feit zijn, een kritiek op je persoonlijkheid, een pak rammel dat je niet had zien aankomen. Trauma kan generationeel van aard zijn, iets dat een familie toebehoort, een generatie, een hele bevolkingsgroep. Denk maar aan een taboe in de familie, aan decennia lang raciaal klimaat of aan de onderwerping van de vrouw. Trauma kan zich ook in de toekomst situeren: een ingeslepen angst voor (de gevolgen van) een ingrijpende gebeurtenis: Coovid, geldproblemen, scheiding.

Veel onderzoek is gebeurd naar de nadelige gevolgen van trauma en pijn. Chronische stress, slaapstoornissen, angststoornissen, depressie, om er maar enkele te noemen. Dat er naast pijn en negatieve symptomen ook een ander luik is, het genereren van persoonlijke groei, daar horen we veel minder over. In oude spirituele filosofieën of religieuze teksten komt dit thema veel voor. Het is helemaal geen nieuw gegeven. Wat wel relatief nieuw is, is systematisch wetenschappelijk onderzoek ervan en meer verspreiding van concept en behandelwijze onder klinische begeleiders en sociaal werkers. De meeste behandelwijzen zijn traumagericht, de focus op de wonde. PTG gaat zich meer richten naar wat men geleerd heeft van de pijnlijke situatie en hoe men dat geleerde beter kan integreren in het dagelijks leven. De wonde zal misschien nooit helemaal genezen, maar laat ons de wijsheid die de ervaring meebrengt koesteren en inzetten.

Posttraumatische groei kan zich situeren in verschillende domeinen. Persoonlijke relaties kunnen meer diepgang krijgen, men kan meer mogelijkheden in zijn situatie zien dan ooit tevoren, men kan psychisch sterker worden of meer appreciatie krijgen voor het leven op zich. Men kan beter de regie van het eigen leven oppakken. Of misschien verandert de manier waarop religie en spiritualiteit beleefd wordt.

Hoe een traumatische gebeurtenis ervaren wordt, verschilt van mens tot mens. De stadia waar de getraumatiseerde mens door moet, zijn voor iedereen gelijkaardig. De ene mens komt er echter sterker uit terwijl de andere gebroken achter blijft en niet voorbij het lijden geraakt. Hoe komt dat? Waarom is de ene mens veerkrachtiger dan de andere? Het is niet dat de persoon die er sterker uit komt minder pijn ervaren heeft of ongevoeliger is. Wel heeft hij zich een systeem eigen gemaakt dat het lijden kan transformeren naar een betekenisvolle ervaring. Naast de persoonlijke aard, de genetische mix, is deze ‘vaardigheid’ vooral te danken aan de omgeving, de opvoeding, de ervaringen in het verleden. Met andere woorden: veerkracht is ten dele aan te leren, je kan ze trainen. Je kan beter leren omgaan met pijn. Niet dat dit gemakkelijk is. Het vraagt veel oefening, moed en doorzetting.

Let wel, dit is geen aanbeveling om op zoek te gaan naar meer traumatiserende ervaringen. Trauma is niet iets dat we willen in ons leven. Ook zonder zwaar traumatiserende gebeurtenissen kunnen we nieuwe wendingen geven aan ons leven. We kunnen ons dagdagelijks richten op kleine stressvolle situaties in ons leven. We kunnen onderzoeken wat onze relatie is met stress en hoe we die relatie kunnen veranderen. Door de stress als leermeester te erkennen, kunnen we er leren mee omgaan. De stress tegemoet treden in plaats van er in grote kringen rond te lopen. Oefenen met kleine zelf opgelegde stressoren zoals sport leert ons dat de pijn over gaat en ons over grenzen heen helpt.
We kunnen ook onze focus oefenen, ons leren richten naar nieuwe mogelijkheden, naar onze diepere waarden, naar groei en verandering. We kunnen leren balans te vinden in geven en nemen en meer verantwoordelijkheid op te nemen. We kunnen ons oefenen in dankbaarheid voor wat er is, in plaats van boosheid om het gemis. We kunnen leren meer present zijn in het huidige moment.
Al deze oefeningen zullen nooit de pijn of het verdriet voorkomen wanneer wij geconfronteerd worden met groot trauma, maar we vergroten de kans dat er iets nieuws kan ontstaan dat waarde toevoegt aan ons leven.